मध्य प्रदेशातील छतरपूर जिल्ह्यातील एका खळबळजनक प्रकरणात न्यायालयाने निवृत्त केमिस्ट्री प्राध्यापक ममता पाठक यांना त्यांच्या पतीचा खून केल्याप्रकरणी जन्मठेपेची शिक्षा सुनावली आहे. या खटल्याने संपूर्ण देशाचे लक्ष वेधले कारण ममता यांनी स्वत:ला निर्दोष सिद्ध करण्यासाठी रसायनशास्त्र आणि फॉरेन्सिक सायन्सचे सिद्धांत न्यायालयात मांडले.
न्यायालयीन नाट्य
ममता पाठक यांनी न्यायालयीन प्रक्रियेत अत्यंत शांतपणे पण ठाम आवाजात सांगितले की, “शवविच्छेदनाच्या वेळी योग्य रासायनिक विश्लेषणाशिवाय विजेचा धक्का आणि आगीनं झालेल्या जखमा यातील फरक ओळखणे अशक्य आहे.” त्यांनी इलेक्ट्रॉन मायक्रोस्कोपी, ॲसिड रिऍक्शन आणि ऊतींवरील कॅल्सिफिकेशन यांसारख्या गुंतागुंतीच्या वैज्ञानिक बाबी मांडल्या.
न्यायाधीशांनी प्रश्न विचारताच त्या जणू काही प्रयोगशाळेतील लेक्चरच देत असल्यासारख्या बोलत होत्या. परंतु, सरकारी वकिलांनी मांडलेले परिस्थितीजन्य पुरावे – झोपेच्या गोळ्यांचा वापर, विजेच्या वायरचे सापडलेले पुरावे आणि सीसीटीव्ही फुटेज – हेच निर्णायक ठरले.
खून आणि पुरावे
29 एप्रिल 2021 रोजी नीरज पाठक, निवृत्त डॉक्टर, त्यांच्या घरात मृतावस्थेत सापडले. शवविच्छेदनानुसार त्यांचा मृत्यू विजेच्या धक्क्याने झाला होता. पोलिसांनी घरातून टू-पिन प्लग असलेली वायर, झोपेच्या गोळ्या आणि इतर वस्तू जप्त केल्या. तपासानंतर स्पष्ट झाले की, ममता यांनी प्रथम पतीला झोपेच्या गोळ्या दिल्या आणि नंतर विजेच्या धक्क्याने त्यांचा मृत्यू घडवून आणला.
कौटुंबिक पार्श्वभूमी
ममता आणि नीरज यांनी जवळपास 40 वर्षे एकत्र जीवन जगले होते. ममता प्राध्यापिका तर नीरज जिल्हा रुग्णालयातील डॉक्टर होते. परंतु, वैवाहिक आयुष्यातील कलह, शंका आणि छळामुळे त्यांचे नाते बिघडले. न्यायालयात नीरज यांच्याकडून होत असलेल्या छळाची नोंद आणि त्यांचे फोन कॉल हे पुरावे महत्त्वाचे ठरले.
ममतांचा युक्तिवाद अपुरा पडला
ममता यांनी स्वत:ला सर्वोत्तम आई आणि पत्नी सिद्ध करण्यासाठी मुलांचे फोटो, कुटुंबाचे क्षण आणि अगदी फॉरेन्सिक मेडिसिनचे संदर्भही मांडले. तरीही न्यायालयाने म्हटले की, अशा बाह्य खुणा हेतू मिटवत नाहीत. “एक प्रेमळ आई देखील शंकेखोर पत्नी असू शकते,” असे न्यायालयाने स्पष्ट केले.
निकाल
उच्च न्यायालयाने ममता पाठक यांची याचिका फेटाळून, एप्रिल 2021 मध्ये पतीच्या खुनाबद्दलची जन्मठेप शिक्षा कायम ठेवली. विज्ञानाचा आधार घेत त्यांनी आपले निर्दोषत्व सिद्ध करण्याचा प्रयत्न केला, पण शेवटी परिस्थितीजन्य पुराव्यांनीच सत्य उजेडात आणले.
