India vs US Tariff War: भारताचा सोन्याकडे कल, अमेरिकन ट्रेझरी बिलांमधून माघार; डोनाल्ड ट्रम्पसाठी नवा डोकेदुखीचा विषय!
मुंबई | 1 सप्टेंबर 2025: भारत आणि अमेरिका यांच्यातील व्यापार संबंधांवर पुन्हा एकदा तणाव निर्माण झाला आहे. राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या दुसऱ्या कार्यकाळात अमेरिकेने टॅरिफ धोरण कठोर केले असून, याचा फटका भारतालाही बसला आहे. पण यावेळी भारताने अमेरिका टाळण्यासाठी आणि आपली आर्थिक स्थिती मजबूत करण्यासाठी एक नवा प्लॅन राबवला आहे.
भारतीय रिझर्व्ह बँकेने परकीय चलन साठा (Forex Reserves) अधिक सुरक्षित ठेवण्यासाठी डॉलरऐवजी सोन्याकडे गुंतवणूक वाढवण्याचा निर्णय घेतला आहे. हा बदल फक्त भारतातच नाही, तर जगभरातील अनेक देशांमध्ये दिसून येत आहे.
भारतीय रिझर्व्ह बँकेचा अमेरिकेला दणका
नवीन आकडेवारीनुसार, भारताने गेल्या वर्षाच्या तुलनेत अमेरिकन ट्रेझरी बिलांमधील गुंतवणूक कमी केली आहे.
- जून 2024 मध्ये भारताकडे $242 अब्ज चे अमेरिकन ट्रेझरी बिल होते.
- जून 2025 मध्ये ही रक्कम कमी होऊन $227 अब्ज इतकी झाली आहे.
याउलट, भारताने आपल्या सोन्याच्या साठ्यात लक्षणीय वाढ केली आहे. हे पाऊल अमेरिकेसाठी निश्चितच चिंतेचे आहे, कारण डॉलरच्या जागतिक वर्चस्वावर याचा थेट परिणाम होत आहे.
डॉलरचे महत्त्व का कमी होत आहे?
डॉलर जगभरातील परकीय चलन साठ्यात सर्वात महत्त्वाचे स्थान राखून आहे. मात्र अलीकडील काळात अनेक देश आपला साठा विविधीकरण (Diversification) करत आहेत. यामागची कारणे:
- भू-राजकीय तणाव (Geopolitical Tensions)
- Trade War
- डॉलरवरील अतिरेकी अवलंबित्व टाळणे
यामुळेच चीन, ब्राझील, भारतासारखे देश आता सोने व इतर चलनांमध्ये गुंतवणूक वाढवत आहेत.
भारताकडे किती सोन्याचा साठा?
रिझर्व्ह बँकेच्या ताज्या आकडेवारीनुसार:
- जून 2024 मध्ये भारताकडे 840.76 मेट्रिक टन सोने होते.
- जून 2025 पर्यंत हा साठा वाढून 879.98 मेट्रिक टन झाला आहे.
- म्हणजेच भारताने 39.22 मेट्रिक टन नवीन सोने खरेदी केले आहे.
हा आकडा दर्शवतो की, भारत आपल्या फॉरेक्स साठ्यात डॉलरऐवजी सोन्याकडे मोठ्या प्रमाणावर वळत आहे.
अमेरिकेच्या अडचणी का वाढत आहेत?
- डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या आक्रमक व्यापार धोरणांमुळे अनेक देश अमेरिकेसोबत तणावात आहेत.
- डॉलरवरील अवलंबित्व कमी झाल्यास अमेरिकेची जागतिक आर्थिक पकड सैल होऊ शकते.
- चीन, भारत आणि इतर उदयोन्मुख अर्थव्यवस्था (Emerging Economies) डॉलरपासून दूर गेल्यास जागतिक बाजारातील अमेरिकेचे वर्चस्व कमी होण्याची शक्यता आहे.
भारताचा अमेरिकन ट्रेझरी बिलांमधून माघार घेऊन सोन्याकडे कल हा फक्त आर्थिक बदल नसून, भू-राजकीय संदेशही आहे. डोनाल्ड ट्रम्प यांचे टॅरिफ धोरण अमेरिकेला महागात पडू शकते, कारण जगातील अनेक देश आता डॉलरपासून दूर जाण्याच्या तयारीत आहेत. आगामी काळात या निर्णयामुळे India vs US आर्थिक संबंधांवर मोठा परिणाम होणार यात शंका नाही.
