मोठी बातमी! स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकांची तारीख जाहीर; VV-PAT मशीन वापरास मनाई!
पुणे | 5 ऑगस्ट 2025
महाराष्ट्रात स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकीसंदर्भात मोठी आणि महत्त्वाची घोषणा झाली आहे. राज्य निवडणूक आयोगाने आगामी स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकांची तारीख अखेर जाहीर केली असून या निवडणुकीत VV-PAT (Voter Verified Paper Audit Trail) मशीनचा वापर होणार नसल्याचे स्पष्ट केले आहे. त्यामुळे निवडणूक प्रक्रियेबाबत पुन्हा एकदा चर्चेला उधाण आले आहे. या निवडणुका दिवाळीनंतर, म्हणजे डिसेंबर ते जानेवारीमध्ये पार पडणार असल्याचे राज्य निवडणूक आयोगाचे आयुक्त दिनेश वाघमारे यांनी जाहीर केले आहे. निवडणूक आयोगाच्या माहितीनुसार, या निवडणुकांमध्ये व्हिव्हिपॅट मशीनचा वापर केला जाणार नाही, तसेच निवडणुका टप्प्याटप्प्याने घेतल्या जाणार आहेत.
VV-PAT मशीन न वापरण्याचा निर्णय का?
राज्य निवडणूक आयोगाने स्पष्ट केले की, स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकीत पारंपरिक इलेक्ट्रॉनिक व्होटिंग मशीन (EVM) चाच वापर करण्यात येईल. VV-PAT मशीन केवळ विधानसभा व लोकसभा निवडणुकांसाठी वापरण्यात येते. स्थानिक पातळीवर मशीनच्या अनुपलब्धतेमुळे तसेच कायद्यातील तरतुदींमुळे VV-PAT वापरण्यात येणार नाही.
निवडणूक आयोगाची अधिकृत घोषणा
निवडणूक आयोगाने सांगितले की, राज्यातील अनेक महानगरपालिका, नगरपरिषद, आणि ग्रामपंचायतींच्या निवडणुका सप्टेंबर ते नोव्हेंबर 2025 दरम्यान टप्प्याटप्प्याने पार पडतील. या निवडणुकांच्या अनुषंगाने संपूर्ण राज्यभर आदर्श आचारसंहिता लागू करण्यात आली आहे.
पारदर्शकता व विश्वासार्हता
यावेळी VV-PAT मशीनचा वापर न करण्याच्या निर्णयामुळे काही राजकीय पक्षांनी चिंता व्यक्त केली असली, तरी आयोगाने निवडणूक प्रक्रिया पूर्णतः पारदर्शक आणि विश्वासार्ह रितीने पार पडेल, याची ग्वाही दिली आहे. मतदान प्रक्रियेसाठी सुरक्षेचे कडक बंदोबस्त ठेवण्यात येणार आहेत.
चार सदस्यीय प्रभाग रचनेची अंमलबजावणी
राज्य निवडणूक आयोगाने ‘अ’, ‘ब’ आणि ‘क’ वर्गातील महानगरपालिकांमध्ये चार सदस्यीय प्रभाग रचनेची अंमलबजावणी करण्याचे आदेश दिले आहेत.
-‘अ’ वर्ग महापालिका: पुणे, नागपूर
-‘ब’ वर्ग महापालिका: ठाणे, नाशिक, पिंपरी चिंचवड
-‘क’ वर्ग महापालिका: नवी मुंबई, वसई-विरार, छत्रपती संभाजीनगर, कल्याण-डोंबिवली
या प्रभाग रचनेनुसार नागरिकांनी आपली तयारी सुरू ठेवावी, असे निवडणूक आयोगाकडून सांगण्यात आले आहे. स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुका राज्याच्या राजकारणासाठी निर्णायक ठरणार आहेत. याबाबत माहिती राज्य निवडणूक आयोगाचे आयुक्त दिनेश वाघमारे यांनी दिली आहे. स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकांसाठी व्हीव्हीपॅट मशीन असणार नाही, असे देखील संकेत राज्य निवडणूक आयुक्तांनी दिले आहेत.
यामुळे येणाऱ्या काळात यावर शिक्कामोर्तब होण्याची शक्यता आहे. आयुक्त म्हणाले, राज्य निवडणूक आयोगाकडून ज्या निवडणुका होतात त्यावेळी व्हीव्हीपॅट मशीनचा वापर केला जात नाही. यामध्ये एकापेक्षा जास्त प्रभाग पद्धत असते. त्यामुळे एका पेक्षा जास्त उमेदवार निवडून द्यायचे असतात. तसेच त्यांची मतमोजणी करायची असते. त्यामुळे व्हीव्हीपॅटचा वापर यंदाच्या निवडणुकीत होणार नाही.
दरम्यान, स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकांसाठी व्हीव्हीपॅटचा वापर केला तर ती पद्धत अधिकाधिक वेळकाढू होते. त्यामुळे व्हीव्हीपॅटचा वापर केला जाणार नाही, असेही सांगितले जात आहे. यामुळे याकडे सर्वांचे लक्ष लागले आहे.
राज्यातील स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकीसाठी कंबर कसली गेली आहे. मतदारांनी आपल्या मतदानाचा हक्क बजावण्यासाठी सज्ज राहावे, असे आवाहन निवडणूक आयोगाने केले आहे. यंदाची निवडणूक पारंपरिक पद्धतीने होणार असली, तरी ती पारदर्शक आणि सुरक्षित राहील याची खात्री प्रशासनाने दिली आहे.
