भारताचे उपराष्ट्रपती आणि राज्यसभेचे सभापती जगदीप धनखड यांनी प्रकृतीच्या कारणास्तव आपल्या पदाचा राजीनामा दिला आहे. राष्ट्रपतींनी त्यांचा राजीनामा स्वीकारल्यानंतर देशात नवीन उपराष्ट्रपतीपदासाठी नावे चर्चेत आली आहेत. या चर्चेत पाच दिग्गज नेत्यांची नावे पुढे आली असून त्यामध्ये सत्ताधारी आणि विरोधी पक्षांतील मोठ्या चेहऱ्यांचा समावेश आहे. या पोस्टमध्ये आपण पाहूया की कोण कोण आहे या शर्यतीत आणि त्यांच्यामागील राजकीय गणित काय आहे.
1. नितीश कुमार – जेडीयूचे सर्वांत प्रभावी नेते
बिहारचे मुख्यमंत्री नितीश कुमार यांचं नाव उपराष्ट्रपतीपदासाठी सर्वाधिक चर्चेत आहे. राजकीय विश्लेषकांच्या मते, नितीश कुमार यांची राज्यातील विधानसभा निवडणुकीनंतर नवी भूमिका ठरवण्यात येऊ शकते. एका चर्चेनुसार, नितीश कुमार यांना उपराष्ट्रपती बनवून, त्यांच्या मुलाला – निशांत कुमार यांना उपमुख्यमंत्रीपद दिलं जाईल आणि भाजपचे मुख्यमंत्री बिहारमध्ये नियुक्त केले जातील.
यामागे राजकीय सौदेबाजीचं एक मोठं समीकरण आहे – जेडीयू आणि भाजप यांच्यातील पुन्हा जवळीक वाढवण्याचा प्रयत्न. शिवाय, उपराष्ट्रपती झाल्यास नितीश यांना राष्ट्रीय स्तरावर भूमिका मिळेल, जी त्यांच्यासारख्या अनुभवी नेत्याला साजेशी आहे.
2. हरिवंश नारायण सिंह – सध्याचे राज्यसभा उपसभापती
हरिवंश नारायण सिंह हे सध्या राज्यसभेचे उपसभापती असून त्यांनी तत्काळ धनखड यांच्यानंतर सभापतीपदाची जबाबदारी स्वीकारली आहे. त्यांचं जेडीयूशी नातं असून पंतप्रधान नरेंद्र मोदी व नितीश कुमार यांच्याशी चांगले संबंध आहेत.
राज्यसभा आणि संसदीय कामकाजातील त्यांचा अनुभव उपराष्ट्रपती पदासाठी उपयुक्त ठरू शकतो. त्यांचं व्यक्तिमत्व सडेतोड, अभ्यासू आणि अलिप्त राहिलेलं मानलं जातं.
3. शशी थरूर – काँग्रेसमधील बंडखोर बुद्धिजीवी
काँग्रेसचे खासदार शशी थरूर यांचं नावदेखील चर्चेत आहे, विशेषतः त्यांच्या अलीकडील सरकारसोबतच्या परदेश दौऱ्यानंतर. ऑपरेशन सिंदूर दरम्यान, थरुर यांनी सरकारच्या पथकाचं नेतृत्व केलं आणि काँग्रेसमध्ये त्यावरून नाराजी निर्माण झाली.
या पार्श्वभूमीवर अनेकांना वाटते की थरूर भाजपच्या जवळ आले आहेत, आणि त्यांची उपराष्ट्रपतीपदावर वर्णी लागू शकते. थरूर हे संयुक्त राष्ट्र आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर ओळख असलेले बुद्धिजीवी असल्याने, भाजपला एक उदारमतवादी चेहरा मिळू शकतो.
4. जेपी नड्डा – भाजपचे सध्याचे अध्यक्ष
भाजपचे राष्ट्रीय अध्यक्ष जेपी नड्डा यांचं नावदेखील या पदासाठी चर्चेत आहे. त्यांच्या अध्यक्षीय कार्यकाळाचा कालावधी पूर्ण झाला असून, भाजपमध्ये नव्या नेतृत्वाची चर्चा सुरू आहे. पंतप्रधान मोदी आणि गृहमंत्री अमित शहा यांचे जवळचे असलेले नड्डा यांना उपराष्ट्रपती बनवल्यास, ते एका सन्माननीय पदावर जातील आणि पक्षात नव्या चेहऱ्याला संधी मिळेल.
त्यांचा प्रशासकीय अनुभव आणि संघटनात्मक कामातील योगदान भाजपला राष्ट्रीय राजकारणात सामंजस्य साधण्यास मदत करू शकतो.
5. राजनाथ सिंह – राष्ट्रीय नेता आणि सत्तेतील आधारस्तंभ
राजनाथ सिंह, सध्या देशाचे संरक्षणमंत्री असून, त्यांनी पंतप्रधान, गृहमंत्री, शिक्षणमंत्री अशी अनेक महत्त्वाची पदं भूषवली आहेत. त्यांच्या नावाची चर्चा सुरू असली तरी, भाजप त्यांना सक्रिय मंत्रिमंडळातील भूमिकेत ठेवण्यास इच्छुक आहे.
तरीही, जर पक्षातील नेतृत्वबदलाच्या रणनीतीचा भाग म्हणून त्यांना या पदावर नेमलं गेलं, तर त्यांच्या अनुभवामुळे हे पाऊल योग्य ठरू शकतं.
कोण असेल भारताचा पुढचा उपराष्ट्रपती?
जगदीप धनखड यांच्या राजीनाम्यानंतर उपराष्ट्रपतीपदाच्या शर्यतीत असलेली ही नावं देशाच्या राजकीय नकाशावर मोठा प्रभाव टाकू शकतात. एकीकडे भाजप आपली रणनीती मजबूत करत आहे, तर दुसरीकडे काँग्रेस आणि इतर पक्ष यामध्ये आपलं अस्तित्व टिकवण्यासाठी प्रयत्नशील आहेत.
यापैकी कोणत्या नेत्याची निवड होईल, हे येणाऱ्या काही आठवड्यांत स्पष्ट होईल. पण निश्चितच, पुढील उपराष्ट्रपती निवड ही केवळ एक घटनात्मक बाब नसून, ती देशाच्या पुढील राजकीय दिशेला दिशा देणारी घटना ठरेल.
